सध्या अनेकजण वाढत्या लठ्ठपणाच्या समस्येमुळे त्रस्त आहेत. लोक विविध मार्गांनी वजन कमी करण्याचा प्रयत्न करतात. काहीजण व्यायाम करून, तर काहीजण डाएट करून वजन कमी करतात. सध्या डाएटिंगसाठी ‘वॉटर फास्टिंग’ करणार्‍यांचे प्रमाण अधिक दिसून येते. ‘वॉटर फास्टिंग’ म्हणने नक्की काय, ते कसे करतात, ‘वॉटर फास्टिंग’ने काय फायदा होतो या सर्व प्रश्‍नांची उत्तरे जाणून घेतली पाहिजेत. वजन कमी करण्यासाठी ‘वॉटर फास्टिंग’ फॉर्म्युला खूप फायदेशीर आहे. उपवास केल्याने शरीर आतून स्वच्छ होते आणि पचनसंस्थाही चांगली राहते. यासोबतच मानसिक आणि शारीरिक तंदुरुस्तीही राहते. भारतात उपवास आणि धर्म यांचा गहन संबंध आहे. भारतात उपवास करण्याची परंपरा शतकानुशतके जुनी आहे. आपल्या देशात वस्तुतः लोक देवासाठी उपवास करतात; पण आता काही लोक वजन कमी करण्यासाठी उपवास करतात.
‘वॉटर फास्टिंग’ करताना फक्त द्रव आहार घेऊन उपवास केला जातो. ‘वॉटर फास्टिंग’ करताना अन्नाचे सेवन करण्याऐवजी पाणी, ब्लॅक कॉफी आणि साखर नसलेला चहा असा द्रव आहार घेतला जातो. ‘वॉटर फास्टिंग’ आपल्या आरोग्यासाठी खूप फायदेशीर असल्याचे अनेक संशोधनांमध्ये पुढे आले आहे. ‘वॉटर फास्टिंग’मुळे जुनाट आजारांचा धोकादेखील कमी होतो. तसेच शरीरातील चरबी कमी करण्यासही मदत होते. अर्थात फायदे अनेक असले तरी ‘वॉटर फास्टिंग’ आरोग्यासाठी हानिकारकही ठरू शकते. ‘वॉटर फास्टिंग’ चुकीच्या पद्धतीने केल्याने शरीराला हानी पोहोचते. ‘वॉटर फास्टिंग’ म्हणजे उपवास. त्यात पाण्याशिवाय दुसरे काहीही खाऊ शकत नाही. आपल्या देशात धार्मिक कारणास्तव अनेक लोक हे व्रत पाळतात; पण आता लोक आपल्या आरोग्याला फायदा व्हावा, यासाठी हे व्रत पाळत आहेत. ‘वॉटर फास्टिंग’ केल्याने शरीरातील जुन्या आणि खराब झालेल्या पेशी पुन्हा विकसित होण्यास मदत होते, असे संशोधनात समोर आले आहे. ‘वॉटर फास्टिंग’ची वेळ 24 तासांपासून तीन दिवसांपर्यंत असू शकते. ‘वॉटर फास्टिंग’ प्रत्येकाच्या आरोग्याच्या स्थितीवर अवलंबून असतो. हृदय, मूत्रपिंडाचे आजार, मायग्रेन, गाउट, टाइप 1 आणि टाइप 2 मधुमेह असेल तर ‘वॉटर फास्टिंग’ करणे टाळावे. त्याशिवाय गर्भवती महिलांनी ‘वॉटर फास्टिंग’ करू नये. ‘वॉटर फास्टिंग’ सुरुवातीला थोड्या काळासाठी करावे. नंतर हळूहळू वेळ वाढवावा. ‘वॉटर फास्टिंग’ केल्यानंतर लगेचच जड अन्न खाऊ नये. उपवासानंतर हलके अन्नपदार्थ हळूहळू खावेत आणि भरपूर पाणी प्यावे.
