नगर – औषध निर्माणशास्त्र क्षेत्रात होणार्‍या संशोधनाअंतर्गत डॉ. विठ्ठलराव विखे पाटील औषध निर्माण महाविद्यालयाच्या फार्मासुटिस विभागातील प्रा. डॉ. गणेश रावसाहेब गोडगे आणि फार्मास्युटिकल केमिस्टरी विभागातील प्रा.मनीष अशोक रासकर तसेच त्याचे संशोधक विद्यार्थी कु. अंकिता माशलकर, कु. ऋतुजा जाधव आणि कु. अनुजा चोभे, श्रीकृष्ण
भराट व त्यांचे सहकारी संशोधकांच्या सिटाग्लीपटिन ह्या मधुमेहावरील औषधाचे पॉलीमेरिक नॅनोपार्टिकल्स तयार
करण्याच्या पद्धतीचा पेटंट भारत सरकार पेटंट कार्यालयचे मार्फत जाहीर झालेले आहे.
अलिकडच्या वर्षांत, नॅनोटेनॉलॉजी हे एक परिवर्तनकारी क्षेत्र म्हणून उदयास आले आहे, ज्याने आरोग्यसेवेसह विविध उद्योगांमध्ये क्रांती घडवून आणली आहे. नॅनोस्केल पातळीवर (मीटरच्या एक अब्जवां भाग) साहित्य हाताळून, शास्त्रज्ञ आणि संशोधकांनी उपचारांचे परिणाम सुधारण्यासाठी आणि दुष्परिणाम कमी करण्यासाठी शयतांचे क्षेत्र
उघडले आहे. पॉलिमरिक नॅनोपार्टिकल्ससारखे नॅनोपार्टिकल्स औषधांच्या रेणूंसाठी कार्यक्षम वाहक म्हणून काम करतात. हे नॅनोपार्टिकल्स सिटाग्लिप्टिनसारख्या उपचारात्मक घटकांना कॅप्सूलेट करू शकतात, त्यांना क्षय होण्यापासून
वाचवतात आणि इच्छित ठिकाणी नियंत्रित प्रकाशन सक्षम करतात. याव्यतिरिक्त, त्यांचा लहान आकार ऊतींमध्ये वाढत्या प्रमाणात प्रवेश करण्यास अनुमती देतो, ज्यामुळे विशिष्ट पेशी किंवा अवयवांना लक्ष्यित वितरण शय होते.
सध्याच्या संशोधनानुसार, मधुमेहाच्या उपचारासाठी वरील वैज्ञानिकांनी बायोटीनय्आवरणयुक्त सिटाग्लीपटिन नॅनोपार्टिकल्स विकसित केले आहेत. या नवीन तंत्रज्ञानात पॉलिमरिक संरचनेचा समावेश असून, ते औषध वितरण प्रणाली
अधिक प्रभावी बनवते. सिटाग्लीपटिन हे डीपीपी-४ इनहिबिटर वर्गातील एक प्रसिद्ध औषध आहे, जे रक्तातील साखर नियंत्रित करण्यास मदत करते. मात्र, त्याचा जैवउपलब्धता (bioavailability) आणि औषध प्रभावीपणा वाढवण्यासाठी वैज्ञानिकांनी नॅनोपार्टिकल फॉर्म्युलेशन विकसित केले आहे. या नॅनोपार्टिकल्सना बायोटीनचे विशेष आवरण
देण्यात आले आहे, ज्यामुळे ते शरीरात अधिक चांगल्या प्रकारे शोषले जातात आणि लक्ष्यित पेशींवर अधिक प्रभावीपणे कार्य करतात. या नॅनोपार्टिकल्सच्या निर्मितीसाठी प्रगत पॉलिमरिक नॅनो-इन्कॅप्सुलेशन तंत्रज्ञानाचा वापर करण्यात
आला आहे. यामध्ये: पॉलिमरिक मिश्रणाची निवड (औषधाच्या स्थिरतेसाठी योग्य पॉलिमर वापरणे), बायोटीन कोटिंग प्रक्रिया (औषधाच्या शोषणक्षमता वाढवण्यासाठी बायोटीनचा समावेश), नॅनोपार्टिकल तयार करणे (अत्याधुनिक तंत्रज्ञानाद्वारे नियंत्रित कणाकार आणि वितरण प्रणाली विकसित करणे) अशा विविध प्रक्रियांचा समावेश आहे. या संशोधनाचे संभाव्य फायदे जसे कि उच्च जैवउपलब्धता (औषध शरीरात अधिक वेगाने आणि प्रभावीपणे शोषले जाते), लक्ष्यित वितरण प्रणाली (केवळ आवश्यक पेशींवर परिणाम साधतो), प्रभावी रक्तसाखर नियंत्रण (मधुमेहाच्या उपचारासाठी
अधिक सुधारित प्रभाव), साइड इफेट्स कमी (नियंत्रित वितरण प्रणालीमुळे अवांछित दुष्परिणाम कमी होण्याची शयता). या तंत्रज्ञानामुळे मधुमेह उपचारांमध्ये नवा क्रांतिकारी बदल होण्याची शयता आहे. भविष्यात, याच संकल्पनेचा उपयोग
इतर ड्रग डिलिव्हरी सिस्टीममध्ये केला जाऊ शकतो, ज्यामुळे औषधोपचार अधिक प्रभावी आणि सुरक्षित होतील.
डॉ.गोडगे म्हणाले की बायोटीन-आवरणयुक्त सिटाग्लीपटिन नॅनोपार्टिकल्स ही नवीन संशोधनात्मक प्रगती आहे, जी मधुमेहाच्या उपचारासाठी मोठा गेम-चेंजर ठरू शकते. वैज्ञानिकांचा या तंत्रज्ञानाच्या पुढील चाचण्या आणि लिनिकल स्टडीजवर काम करण्याचा मानस असून, भविष्यात याचा व्यापक वापर अपेक्षित आहे. ही बातमी वैद्यकीय आणि वैज्ञानिक दृष्टिकोनातून महत्वाची असून, मधुमेह नियंत्रणासाठी प्रभावी पर्याय उभारण्याच्या दिशेने एक पाऊल आहे.
संस्थेचे अध्यक्ष व विश्वस्त नामदार राधाकृष्ण विखे पाटील, विश्वस्त व मुख्य कार्यकारी अधिकारी डॉ. सुजय विखे पाटील, डायरेटर (अ‍ॅडमिनिस्ट्रेशन) डॉ. पांडुरंग गायकवाड, डायरेटर (मेडिकल) डॉ. अभिजित दिवटे, डायरेटर टेनिकल डॉ.सुनील कल्हापुरे, प्राचार्य डॉ.पी.वाय.पवार, फार्मासुटिस विभाग प्रमुख प्रा.डॉ.एस.झेड.चेमटे ह्यांनी उल्लेखनीय
कामगिरीबद्दल अभिनंदन केले आहे.
